Opinie | Feiten gaan het klimaat niet redden

---

Valerie Trouet, één van onze vooraanstaande klimaatwetenschappers, wordt moedeloos van het gebrek aan daadkracht rond de klimaatproblematiek. Sterker nog: we lijken soms zelfs stappen achteruit te zetten. “Hoe meer feiten we aanleveren, hoe minder ambitieus de maatregelen in ons land dreigen te worden”, stelt ze.

Het is een terechte frustratie van wel meer wetenschappers: als zelfs de waarheid niet meer volstaat om mensen te overtuigen, wat dan wel? Om dingen toch in beweging te zetten, moeten we het anders aanpakken. Dit is hoe:

1. Politici moeten we bang maken

2. Bedrijven moeten we een duidelijk kader geven

3. Burgers moeten we helpen

Politici moeten we bang maken

1962: we zitten in volle Koude Oorlog. De oorlogsdreiging wordt geschat op 10%. Dat is niet bijzonder veel, maar nu ook niet bijzonder weinig. De Amerikanen nemen geen enkel risico. Ze investeren in alle nodige maatregelen om deze oorlog te winnen… moést hij er ooit echt komen. Het bedrag dat hiervoor uit de economie gezogen werd? Tien triljard (!) dollar. Een gigantisch bedrag waarmee je destijds simpelweg alles kon kopen: elk vliegtuig, elk huis, elk haven, elke auto, elk boek, elke winkel, elke fabriek, elke luier of elke luchthaven. Echt gewoon alles - behalve de Verenigde Staten zelf. En waarom precies? Juist: de angst voor iets dat zou kunnen gebeuren.

1990: astronoom Carl Sagan geeft een Keynote Speech over de klimaatverandering. De dreiging van een grootschalige klimaatcrisis wordt vele malen hoger geschat dan de 10% kans op oorlog destijds. En toch komen overheden nu niét in actie. Sagan vraagt zich af hoe dat komt. Zit de angst er niet genoeg in misschien?

Conclusie? Gebruik de feiten om politici doodsbang te maken (de klimaatcrisis zal de economie vernietigen, zal vluchtelingenstromen op gang brengen, zal steden onleefbaar maken), maar wijs tegelijk ook op de positieve zij-effecten van duurzame investeringen, zoals hernieuwbare energie en openbaar vervoer: meer jobs, meer zuivere lucht, minder files, minder verkeersslachtoffers, … Wedden dat politici sneller geneigd zijn om in het klimaat te investeren, eenmaal men over de rand van de afgrond kan turen?

Bedrijven moeten we een duidelijk kader geven

In de jaren zestig had de gemiddelde stofzuiger een vermogen van 400 watt. Tegen 2010 was dat opgelopen tot gemiddeld 1.800 watt. Gek, want slechts een derde daarvan wordt effectief omgezet in zuigkracht. De rest in warmte - en gaat verloren. Met andere woorden: het steeds hogere wattage was niets anders dan een verkoopargument. Noem het kopersbedrog. Daarom besliste de EU dat stofzuigers vandaag een vermogen van maximum 600 watt mogen hebben. Zo wordt er jaarlijks 11 megaton CO2 bespaard. En ook de fabrikanten zijn blij. Die zijn eindelijk verlost van een vermoeiende en volkomen nutteloze concurrentiestrijd.

`

Conclusie? Ga lobbyen. Keihard. Dwing overheden tot maatregelen die bedrijven in het gareel houden. Niet alleen consumenten worden er beter van. Ook de bedrijven zélf zijn meestal flink gebaat bij een strenger kader, met duidelijke spelregels voor iedereen. En de wereld waarin je leeft, die heeft er natuurlijk ook alleen maar bij te winnen.

Burgers moeten we helpen

Eén van de efficiëntste manieren om onze CO2 terug te dringen? Onze overmatige vleesconsumptie aanpakken. Daarom introduceerde Eva vzw Donderdag Veggiedag: een campagne die mensen helpt om minder vlees te eten. Dat doet de vzw aan de hand van een uitgebreid culinair programma en het delen van vegetarische recepten, door samen te werken met cateraars en koks én door van de vegetarische optie, de standaardoptie te maken. Resultaat? Door mensen te helpen, slaagde Eva vzw er in om de vleesconsumptie in Vlaanderen de voorbije tien jaar sterk af te bouwen.

Conclusie? Mensen willen graag duurzaam leven, maar ze weten vaak niet hoe. We onderschatten de weerstand die mensen ervaren als ze hun gedrag willen aanpassen. Verandering begint vaak moeilijk, brengt onzekerheid met zich mee, voelt onwennig, ... Met andere woorden: de intentie om het anders te doen is er wel, maar praktische bezwaren steken de kop op. Die mensen moeten we niet vermanend toespreken. Nee, die mensen moeten we bij de hand nemen en leiden.

Zullen feiten het klimaat redden? Dat denk ik dus niet. Elke klimaatactie is gestoeld op onweerlegbare feiten. Maar om mensen, overheden en bedrijven in beweging te brengen is méér nodig dan die feiten alleen. Gelukkig zie ik steeds meer mensen om mij heen het heft in handen nemen.