Racistische spreekkoren in onze voetbalstadions nemen toe. Talloze campagnes, actieplannen en straffen lijken geen effect te hebben.
Hoe komt dat? En hoe creëren we een echte gedragsverandering?
Enkele statistiekjes
10 van de 28 ondervraagde voetballers in Nederland zeggen dat ze minstens een paar keer per half jaar racisme ervaren tijdens het voetbal. Vier aanvoerders zeggen dat het zelfs bij elke wedstrijd gebeurt.
In het Amateurvoetbal rapporteert de helft van de getinte spelers op het veld zelf slachtoffer geworden te zijn geworden van racisme. Bij één op de vijf (18 procent) gebeurde dat in de afgelopen maanden.
Ook in onze eerste klasse zijn er veel voorbeelden, met als triest hoogtepunt de topper vorig jaar tussen Anderlecht en Brugge waar Vincent Kompany getuigde de hele wedstrijd te zijn belaagd.
In 2020 noteerde het amateurvoetbal evenveel incidenten ondanks een heel aantal minder wedstrijden
Er zijn heel wat maatregelen ….
Ondanks heel wat maatregelen lijkt het er dus op dat er net méér racisme is.
Grote campagnes, ondersteund door voetbalgrootheden zoals Romelu Lukaku die quasi voor elke champions league-match te zien zijn
Een actieplan van de proleague met onder meer strengere straffen zoals een stadionverbod
Sommige ploegen (zoals Club Brugge) nemen extra maatregelen zoals QR codes die je helpen om meldingen te doen.
… maar ze werken niet
Het zijn enkelingen die het verpesten voor velen.
Dat is de veelgehoorde commentaar. Maar blijkbaar slagen enkeling er toch in om veel indruk te maken. Dat komt hierdoor
Het is een epidemie. Negatieve sfeer én positieve sfeer: beiden zijn ze aanstekelijk. En ze worden geïnitieerd door leidersfiguren. Dat is triest, want blijkbaar hebben deze racistische roeptoeters aanzien in het supportersgilde.
Een straf is een litteken om trots op te zijn. Krijgen ze een (tijdelijk) stadionverbod, dan is dat een soort oorlogswonde: iets dat je draagt met trots, en redelijk makkelijk omzeilt.
Ze voelen zich veilig. De cocon van het legioen functioneert een beetje zoals het toetsenbord bij social media: een veilige cocon waar je enkel bekend bent bij je medestanders.
Puntenaftrek: de oplossing die niet gebruikt wordt.
Er is maar één oplossing, Puntenaftrek. Daar pleit ook Filip Boen, sportpsycholoog van KU Leven voor.
Alleen door punten af te trekken, zegt Boen, raak je de supporters waar het echt pijn doet.
Maar die optie is voorlopig onbespreekbaar, nochtans zijn er heel wat argumenten voor:
Daarom werkt puntenaftrek
Supporteren, dat doe je om je team punten te bezorgen. Als jouw gedrag ervoor zorgt dat je team punten verliest, dan is je gedrag rechtstreeks tegen je team gericht. Zo word je een paria, want met een stadionverbod kan je pochen, maar dat je favoriete club de titel of Europees voetbal mist, daar hoef je niet mee af te komen.
Puntenaftrek responsabiliseert je.
Supporters hebben vandaag zowat commentaar op eenieder. Allemaal zijn ze de schuld dat hun ploeg punten verliest, die moeten het dan ook steeds bekopen: de scheidsrechter (vuile zwarte), getinte spelers (ook vaak vuile zwarte), de trainer en het bestuur. Als een team verliest: dan gaan ze zelfs vaak letterlijk vergiffenis vragen aan de supporters. Kortom: je hebt geen ownership over hebt resultaat waardoor je je agressief opstelt tegenover iedereen die dat wél heeft. Dat verandert als jij door je gedrag een rechtstreekse impact hebt op de punten van je club.
Waarom wordt deze oplossing dan niet ingevoerd?
De meest gehoorde krit
iek is dat supporters zich zouden kunnen vermommen als aanhangers van de tegenpartij en zo kunnen valsspelen. Onterecht: de meeste amokmakers zijn gekend bij de politie en ik acht hen tot veel in staat, maar niet dat ze hun vertrouwde cocon verlaten.
Conclusie
Communicatie en creativiteit moeten gebruikt worden waarvoor ze dienen: oplossingen populair maken. Een campagne tegen racisme is wel fijn maar weinig effectief. Een campagne die de oplossing, met name Puntenaftrek, op een goede manier introduceert, dàt is wat we nodig hebben.
Omdat er zòveel plaatsen zijn waar racisme een groot probleem is, kan je het ook op heel veel plaatsen testen.
Mijn aanbeveling is:
een reeks die groot genoeg is om een impact verschil te meten maar klein genoeg om niet meteen het hele land op zijn kop te zetten. De derde afdeling bijvoorbeeld.